Avrupa Birliği, ABD ve NATO’ya karşın kendi ‘Savunma Birliği’ni kurabilir mi?
AB ortasındaki fikir ayrılıkları yüzünden bugüne kadar tam olarak muvaffakiyete ulaşamayan Avrupa Ordusu fikri, aykırı görüşte olan İngiltere’nin Brexit ile berabern ayrılması ve Afganistan’daki son yaşananlar daha sonrası bu defa hayata geçirilmeye daha yakın duruyor. Lakin Sputnik’e değerlendirmelerde bulunan Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Lideri Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol, “ABD, von der Leyen’in açıklamasını NATO’ya bir ‘meydan okuma’ olarak gorecektir. Bundan ötürü, ABD’ye karşın bu ‘Savunma Birliği’nin kurulması epey mümkün görülmüyor” yorumunu paylaşıyor.
AB cephesinde neler yaşandı?
Eylül ayı başında bir ortaya gelen AB Savunma Bakanları, Afganistan’da yaşanan gelişmeler üzerinde bir dizi tartışma yürüttü. Bu tartışmaların ana gündeminde ise Afganistan krizi, AB’nin, ABD’ye askeri bağımlılığı ve Avrupa’nın savunma kapasitesi vardı. Bakanların masasında ise AB Dış Münasebetler Yüksek Komiseri Josep Borrell tarafınca Mayıs ayında sunulan ‘5 bin kişilik taşınabilir askeri güç’ projesi bulunuyordu. AB Savunma Bakanları toplantısının yapıldığı Slovenya’nın Kranj kentinde konuşan AB Kurulu Lideri Charles Michel de AB’nin kendi ortak savunma gücünü kurması gerektiğini tabir etti. Afganistan’da AB ülkelerinin kendi yurttaşlarının tahliyesi için ABD’ye bağımlı kalmasının değerli gerçekleri göz önüne serdiğini belirten Kurul Lideri Michel, “Afganistan krizi, AB’nin nüfuzunun önümüzdeki günlerin en şiddetli konusu olacağını bize kuvvetli bir biçimde gösterdi” dedi.
Afganistan’daki durumu ‘fiyasko’ olarak pahalandıran AB Savunma Bakanları da ‘Acil durumlarda müdahale edebilecek operasyonel askeri bir birim’ oluşturulmasını ele aldı.
‘Şimdi gereksinimimiz olan ‘AB Savunma Birliği’
Bu bahis son olarak, 15 Eylül’de, Avrupa Parlamentosu Genel Konseyi’nde, klasik “Birliğin Durumu” konuşmasını yapan AB Kurulu Lideri Ursula von der Leyen’in gündeminde vardı.
“Şimdi muhtaçlığımız olan ‘AB Savunma Birliği’” diyen von der Leyen, şu biçimde devam etti:
Dünyanın en gelişmiş güçlerine sahip olabilirsiniz lakin bunları kullanmaya hiç hazırlanmadıysanız neye faydalar? Bizi şimdiye kadar geri bırakan, yalnızca kapasite eksikliği değil, siyasi irade eksikliği. Şayet bu siyasi iradeyi geliştirirsek AB seviyesinde yapabileceğimiz epeyce şey var.”
Von der Leyen, “Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve ben Avrupa savunmasıyla ilgili bir tepe düzenleyeceğiz” diyerek “Avrupa için bir daha sonraki düzeye geçme zamanı” değerlendirmesini yaptı. “AB, ABD ile bir arada her vakit daha kuvvetli olacaktır” bildirisini da veren von der Leyen, NATO paydaşlığı çerçevesinde işbirliğinin daha da güçlendirilmesi gerektiğini vurgulayarak “NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile yılsonundan evvel sunmak üzere yeni bir AB-NATO ortak bildirisi üzerinde çalışıyoruz” diye konuştu.
niye ‘AB Savunma Birliği’ deniliyor?
ANKASAM Lideri Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol, “Ursula von der Leyen’in konuşmasında verdiği iki temel iletiden birincisi direkt doğruya ABD-AB bağları özelinde NATO’nun, ötürüsıyla da Batı’nın geleceğiyle ilgili olarak karşımıza çıkıyor” diyerek şunları söylemiş oldu:
ABD’den daha bağımsız bir AB bağlamında uzunca bir müddetdir gündemde olan ‘AB Ordusu’ konusunun Afganistan krizi üzerinden daha ‘meşru’ ve ‘gerçekçi’ bir temele oturtulacağının sinyallerini vermeye başlayan Avrupalı önderlerin burada daha dikkatli bir kavram/dil kullanmaları da olağan olarak dikkat alımlı. ‘AB Ordusu’ çağrısının/adlandırmasının ‘Sarı Yelekliler’, ötürüsıyla da ‘sokaklar’ ile eş manalı olduğunun ‘farkında’ olan AB, artık ‘Avrupa Ordusu’ yerine ‘AB Savunma Birliği’ tabirini kullanıyor. Buradaki bir öteki dikkat cazip konu ise ‘şimdi ihtiyacımız’ sözü. NATO’ya alternatif bir ‘ordu’ yerine daha yumuşak bir isimlendirme ile aslında ‘Avrupa Ordusu’na hakikat ABD’nin reaksiyonunu asgariye indirmeyi hedefleyen tedrici bir geçiş tekniği görülüyor. AB’nin ileride artan muhtaçlığına bakılırsa daha farklı bir yapılanmanın gündeme geleceği bildirisi da olağan olarak veriliyor.
‘AB ortasındaki tam mutabakatı, ortak duruşu ve kararlılığı gösteriyor’
Prof. Dr. Erol’un dikkat çektiği öteki noktalar ise şöyleki oldu:
‘AB Ordusu’ bildirisi daha evvelce Birlik içerisindeki devletler tarafınca verilirken (mesela, Fransa ve Almanya), bu sefer bu sözün AB Kurulu Lideri üzerinden verilmesi, AB ortasındaki tam mutabakatı, ortak duruşu ve kararlılığı gösteriyor. Brüksel’in bu kararlılığına Washington’un vereceği karşılığın dünden farklı olacağını söylemek ise açıkçası pek mümkün değil. ABD, bu açıklamayı NATO’ya bir ‘meydan okuma’ olarak bakılırsacektir. Bundan ötürü, ABD’ye karşın bu ‘Savunma Birliği’nin kurulması hayli muhtemel görülmüyor. Kurulma noktasındaki farklı gelişmeler ise ABD’nin AB, ötürüsıyla da Batı üstündeki liderliğinin önemli manada sorgulanması ile eş paha olacaktır.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 2019’da, “NATO’nun beyin mevti gerçekleşti” diyerek Avrupa’nın kendi ordusunu kurma vakti geldiğini söz etmişti. Çünkü Macron, Avrupa Ordusu fikrinin en önde gelen savunucuları içinde bulunuyor. Bu açıklamayı, NATO ve ABD’ye alternatif manasında okuyan Almanya ve Doğu Avrupa ülkeleri Macron’a reaksiyon göstermişti.
Türkiye’ye ileti ne mana taşıyor?
Von der Leyen, tıpkı konuşmasında, “Türkiye ile bağlantılarımızın farklı boyutları üzerinde çalışmaya devam edeceğiz” diyerek Ankara’ya da bir sinyal gönderdi.
Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol, von der Leyen’in bu açıklamasını şu biçimde yorumladı:
Bu açıklama, açıkçası Ankara-Brüksel sınırında epey bir şeyin değişmediğini bir kere daha gösteriyor. Çünkü Türkiye-AB münasebetleri hayli uzun bir müddetdir ‘ucu açık’ ve tek taraflı bir münasebetler yeri üzerinden AB’li önderler tarafınca yürütülmeye çalışılıyor. Ve bu ‘farklı işbirliği boyutları’ bir daha ne yazık ki pek Türkiye’nin menfaatine olmadı. Brüksel kendi çapında bir ekip hesaplar yapabilir, temel olan bunun Ankara’daki karşılığıdır. Unutulmamalıdır ki, taahhütlerinin ardında durmayan AB’ye karşı önemli bir itimat sorunu kelam konusu. En azından bir taraftan Yunanistan’ı silahlandıran AB’nin, öteki taraftan Türkiye’yi bir ‘göçmen deposu’ olarak görme ve bu sıkıntıyla karşı karşıya bırakma teşebbüsleri dikkatlerden kaçmıyor. Türkiye, AB ile sınırdır ancak AB sonları içerisinde değildir. ötürüsıyla AB merkezli ‘sınır güvenliği’ arayışlarında Türkiye’nin masada elinin güçlü olmadığı görülüyor. Batı ve bu noktada AB artık Türkiye’yi bir ‘ileri karakol’ olarak görmekten vazgeçmelidir. Türkiye, AB’nin bir ileri karakolu değildir Türkiye’nin ‘AB Ordusu’na yaklaşımı da aşikardır. ötürüsıyla hiç kimse Ankara’nın ABD-AB içindeki sorunun, krizin tarafı olmasını beklememeli ve buna yönelik ince siyasi hesaplarda bulunmamalı.
16 Kasım’da toplanıyorlar
2007’de, AB bünyesinde, 1.500 bireyden oluşan bir birlik kurulmuştu. Ancak bu birliğin hiç bir vakit faal hizmet vermediğini de belirtmek gerekiyor. Lakin AB ortasında birtakım ülkeler, hâlihazırda bu biçimde bir birliğin var olduğunu ve yeni birliğe gerek olmadığını savunuyor.
Artık gözler, ‘5 bin kişilik bir askeri güç’ teklifinin ele alınacağı, 16 Kasım’daki AB’nin savunma gündemiyle yapacağı toplantıya çevrildi. Slovenya’dan devir başkanlığını yılsonunda Fransa’nın alacak olması da bu gündemi daha canlı tutuyor.
Alıntıdır
AB ortasındaki fikir ayrılıkları yüzünden bugüne kadar tam olarak muvaffakiyete ulaşamayan Avrupa Ordusu fikri, aykırı görüşte olan İngiltere’nin Brexit ile berabern ayrılması ve Afganistan’daki son yaşananlar daha sonrası bu defa hayata geçirilmeye daha yakın duruyor. Lakin Sputnik’e değerlendirmelerde bulunan Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Lideri Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol, “ABD, von der Leyen’in açıklamasını NATO’ya bir ‘meydan okuma’ olarak gorecektir. Bundan ötürü, ABD’ye karşın bu ‘Savunma Birliği’nin kurulması epey mümkün görülmüyor” yorumunu paylaşıyor.
AB cephesinde neler yaşandı?
Eylül ayı başında bir ortaya gelen AB Savunma Bakanları, Afganistan’da yaşanan gelişmeler üzerinde bir dizi tartışma yürüttü. Bu tartışmaların ana gündeminde ise Afganistan krizi, AB’nin, ABD’ye askeri bağımlılığı ve Avrupa’nın savunma kapasitesi vardı. Bakanların masasında ise AB Dış Münasebetler Yüksek Komiseri Josep Borrell tarafınca Mayıs ayında sunulan ‘5 bin kişilik taşınabilir askeri güç’ projesi bulunuyordu. AB Savunma Bakanları toplantısının yapıldığı Slovenya’nın Kranj kentinde konuşan AB Kurulu Lideri Charles Michel de AB’nin kendi ortak savunma gücünü kurması gerektiğini tabir etti. Afganistan’da AB ülkelerinin kendi yurttaşlarının tahliyesi için ABD’ye bağımlı kalmasının değerli gerçekleri göz önüne serdiğini belirten Kurul Lideri Michel, “Afganistan krizi, AB’nin nüfuzunun önümüzdeki günlerin en şiddetli konusu olacağını bize kuvvetli bir biçimde gösterdi” dedi.
Afganistan’daki durumu ‘fiyasko’ olarak pahalandıran AB Savunma Bakanları da ‘Acil durumlarda müdahale edebilecek operasyonel askeri bir birim’ oluşturulmasını ele aldı.
‘Şimdi gereksinimimiz olan ‘AB Savunma Birliği’
Bu bahis son olarak, 15 Eylül’de, Avrupa Parlamentosu Genel Konseyi’nde, klasik “Birliğin Durumu” konuşmasını yapan AB Kurulu Lideri Ursula von der Leyen’in gündeminde vardı.
“Şimdi muhtaçlığımız olan ‘AB Savunma Birliği’” diyen von der Leyen, şu biçimde devam etti:
Dünyanın en gelişmiş güçlerine sahip olabilirsiniz lakin bunları kullanmaya hiç hazırlanmadıysanız neye faydalar? Bizi şimdiye kadar geri bırakan, yalnızca kapasite eksikliği değil, siyasi irade eksikliği. Şayet bu siyasi iradeyi geliştirirsek AB seviyesinde yapabileceğimiz epeyce şey var.”
Von der Leyen, “Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve ben Avrupa savunmasıyla ilgili bir tepe düzenleyeceğiz” diyerek “Avrupa için bir daha sonraki düzeye geçme zamanı” değerlendirmesini yaptı. “AB, ABD ile bir arada her vakit daha kuvvetli olacaktır” bildirisini da veren von der Leyen, NATO paydaşlığı çerçevesinde işbirliğinin daha da güçlendirilmesi gerektiğini vurgulayarak “NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile yılsonundan evvel sunmak üzere yeni bir AB-NATO ortak bildirisi üzerinde çalışıyoruz” diye konuştu.
niye ‘AB Savunma Birliği’ deniliyor?
ANKASAM Lideri Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol, “Ursula von der Leyen’in konuşmasında verdiği iki temel iletiden birincisi direkt doğruya ABD-AB bağları özelinde NATO’nun, ötürüsıyla da Batı’nın geleceğiyle ilgili olarak karşımıza çıkıyor” diyerek şunları söylemiş oldu:
ABD’den daha bağımsız bir AB bağlamında uzunca bir müddetdir gündemde olan ‘AB Ordusu’ konusunun Afganistan krizi üzerinden daha ‘meşru’ ve ‘gerçekçi’ bir temele oturtulacağının sinyallerini vermeye başlayan Avrupalı önderlerin burada daha dikkatli bir kavram/dil kullanmaları da olağan olarak dikkat alımlı. ‘AB Ordusu’ çağrısının/adlandırmasının ‘Sarı Yelekliler’, ötürüsıyla da ‘sokaklar’ ile eş manalı olduğunun ‘farkında’ olan AB, artık ‘Avrupa Ordusu’ yerine ‘AB Savunma Birliği’ tabirini kullanıyor. Buradaki bir öteki dikkat cazip konu ise ‘şimdi ihtiyacımız’ sözü. NATO’ya alternatif bir ‘ordu’ yerine daha yumuşak bir isimlendirme ile aslında ‘Avrupa Ordusu’na hakikat ABD’nin reaksiyonunu asgariye indirmeyi hedefleyen tedrici bir geçiş tekniği görülüyor. AB’nin ileride artan muhtaçlığına bakılırsa daha farklı bir yapılanmanın gündeme geleceği bildirisi da olağan olarak veriliyor.
‘AB ortasındaki tam mutabakatı, ortak duruşu ve kararlılığı gösteriyor’
Prof. Dr. Erol’un dikkat çektiği öteki noktalar ise şöyleki oldu:
‘AB Ordusu’ bildirisi daha evvelce Birlik içerisindeki devletler tarafınca verilirken (mesela, Fransa ve Almanya), bu sefer bu sözün AB Kurulu Lideri üzerinden verilmesi, AB ortasındaki tam mutabakatı, ortak duruşu ve kararlılığı gösteriyor. Brüksel’in bu kararlılığına Washington’un vereceği karşılığın dünden farklı olacağını söylemek ise açıkçası pek mümkün değil. ABD, bu açıklamayı NATO’ya bir ‘meydan okuma’ olarak bakılırsacektir. Bundan ötürü, ABD’ye karşın bu ‘Savunma Birliği’nin kurulması hayli muhtemel görülmüyor. Kurulma noktasındaki farklı gelişmeler ise ABD’nin AB, ötürüsıyla da Batı üstündeki liderliğinin önemli manada sorgulanması ile eş paha olacaktır.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 2019’da, “NATO’nun beyin mevti gerçekleşti” diyerek Avrupa’nın kendi ordusunu kurma vakti geldiğini söz etmişti. Çünkü Macron, Avrupa Ordusu fikrinin en önde gelen savunucuları içinde bulunuyor. Bu açıklamayı, NATO ve ABD’ye alternatif manasında okuyan Almanya ve Doğu Avrupa ülkeleri Macron’a reaksiyon göstermişti.
Türkiye’ye ileti ne mana taşıyor?
Von der Leyen, tıpkı konuşmasında, “Türkiye ile bağlantılarımızın farklı boyutları üzerinde çalışmaya devam edeceğiz” diyerek Ankara’ya da bir sinyal gönderdi.
Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol, von der Leyen’in bu açıklamasını şu biçimde yorumladı:
Bu açıklama, açıkçası Ankara-Brüksel sınırında epey bir şeyin değişmediğini bir kere daha gösteriyor. Çünkü Türkiye-AB münasebetleri hayli uzun bir müddetdir ‘ucu açık’ ve tek taraflı bir münasebetler yeri üzerinden AB’li önderler tarafınca yürütülmeye çalışılıyor. Ve bu ‘farklı işbirliği boyutları’ bir daha ne yazık ki pek Türkiye’nin menfaatine olmadı. Brüksel kendi çapında bir ekip hesaplar yapabilir, temel olan bunun Ankara’daki karşılığıdır. Unutulmamalıdır ki, taahhütlerinin ardında durmayan AB’ye karşı önemli bir itimat sorunu kelam konusu. En azından bir taraftan Yunanistan’ı silahlandıran AB’nin, öteki taraftan Türkiye’yi bir ‘göçmen deposu’ olarak görme ve bu sıkıntıyla karşı karşıya bırakma teşebbüsleri dikkatlerden kaçmıyor. Türkiye, AB ile sınırdır ancak AB sonları içerisinde değildir. ötürüsıyla AB merkezli ‘sınır güvenliği’ arayışlarında Türkiye’nin masada elinin güçlü olmadığı görülüyor. Batı ve bu noktada AB artık Türkiye’yi bir ‘ileri karakol’ olarak görmekten vazgeçmelidir. Türkiye, AB’nin bir ileri karakolu değildir Türkiye’nin ‘AB Ordusu’na yaklaşımı da aşikardır. ötürüsıyla hiç kimse Ankara’nın ABD-AB içindeki sorunun, krizin tarafı olmasını beklememeli ve buna yönelik ince siyasi hesaplarda bulunmamalı.
16 Kasım’da toplanıyorlar
2007’de, AB bünyesinde, 1.500 bireyden oluşan bir birlik kurulmuştu. Ancak bu birliğin hiç bir vakit faal hizmet vermediğini de belirtmek gerekiyor. Lakin AB ortasında birtakım ülkeler, hâlihazırda bu biçimde bir birliğin var olduğunu ve yeni birliğe gerek olmadığını savunuyor.
Artık gözler, ‘5 bin kişilik bir askeri güç’ teklifinin ele alınacağı, 16 Kasım’daki AB’nin savunma gündemiyle yapacağı toplantıya çevrildi. Slovenya’dan devir başkanlığını yılsonunda Fransa’nın alacak olması da bu gündemi daha canlı tutuyor.
Alıntıdır